Kind van het donker..

Als ik heel eerlijk ben dan schaam ik me er een beetje voor… voor het feit dat ik de wereld vaak door enorm negatieve ogen bekijk. Vanuit mij komen er niet snel positieve, hoopvolle woorden waaruit dit leven maakbaar blijkt. Ik zie eerder de dingen die niet goed gaan dan dat wat wel goed gaat. Van mij geen ‘wat is het leven fantastisch’ en al helemaal niet oppeppende taal als ‘wanneer je het echt wilt, dan gaat het je lukken’. Nee.. ik ervaar deze wereld regelmatig als een donkere plek om te zijn. Een plek waar ik soms meer aan het overleven dan aan het leven ben en waar ik me bij tijd en wijlen stik eenzaam in kan voelen. 

Door de jaren heen ben ik beter gaan begrijpen waarom ik zo vertrouwd raakte met het donker. De onveiligheid waar ik als kind in opgroeide heeft zijn sporen nagelaten. Ik leerde mezelf te beschermen tegen pijn, door me af te sluiten voor anderen. Niemand is te vertrouwen, dus ik kan maar beter zorgen dat ik mezelf red. Het maakte me sterk. En het maakte me eenzaam. Door de scheuren van mijn hart dicht te metselen met hardheid, kon er geen straaltje licht meer naar binnen. Vervolgens bleek ik in de loop der jaren ook nog eens minder sterk dan gedacht.. minder gezond, minder succesvol. Ik ontdekte dat er weinig aan maakbaarheid overbleef en begon me steeds meer een vreemdeling te voelen in een wereld waar gepredikt wordt dat je álles kunt bereiken ‘als je maar…’. Een wereld waar de hoop mij regelmatig op een dienblaadje werd geserveerd en ik het gevoel kreeg dat het vooral aan mij lag als ik dat niet kon aannemen of verteren. Hoe minder het me lukte om gelukkig of hoopvol te zijn, hoe minder het me lukte om het licht te kunnen zien, hoe eenzamer ik me voelde en hoe donkerder het werd. 

Godzijdank kwamen er mensen op mijn pad die ook vertrouwd waren met het donker. Die niet zenuwachtig riepen dat ik me vooral op het licht moest richten, maar die mee afdaalden in mijn vaak mistige uitzichtloosheid. Mensen die daar náást me kwamen zitten. Soms zwijgend. Af en toe richting wijzend. En een enkeling had de moed me nog wat dieper te laten gaan. Zo diep, dat het voelde als doodgaan. Maar daar waar ik dacht dat het leven ophield, konden mijn voeten uiteindelijk weer bodem vinden. Vond ik grond om me te laten dragen en me op af te zetten. Ik was altijd maar bezig geweest met proberen op te klimmen uit het donker, maar het was nodig om me eerst dieper te laten vallen. Een enorm eng proces, waar ik echt mensen in nodig heb gehad die de weg kenden en die zelf grond onder hun voeten hadden. 

Nu zul je misschien denken: “mooi verhaal.. en dit is dus hoe jij hebt geleerd om lichter te leven?” Nou nee. Daar wil ik dus niet naar toe. Wat ik erover zeggen wil, is dat het donker bij dit leven hoort. En als we daar allemaal eens wat normaler over zouden doen, dan zouden héél veel mensen zich een stuk minder eenzaam voelen. Mijn hart breekt elke keer weer als ik - vaak jonge - mensen tref die zich totaal mislukt voelen, omdat ze bijvoorbeeld kampen met depressieve gevoelens. Omdat het ze maar niet lukt hun leven op orde te krijgen of 'positief denken' alleen voor anderen lijkt te zijn weggelegd. Mensen die het leven niet meer zien zitten, maar bang zijn dit uit te spreken omdat ze dan ‘raar’ zijn of ‘anders’. Die denken dat er iets mis is met ze, omdat ze ‘achterlopen’ en zichzelf soms al gelabeld hebben (of gelabeld zijn) met alle mogelijke stoornissen die er bestaan. 

Maar er is vooral één hele grote stoornis in deze wereld: namelijk dat wij mensen doen alsof we zelf god zijn en we een heel beperkt beeld hebben over het doel van dit aardse leven. Ik inclusief! We doen alsof we alles zelf in de hand hebben. Willen koning of koningin zijn over ons eigen leven en ons eigen geluk. Het móet hier en nu gebeuren. Want het draait om míjn geluk. Dit is zichtbaar in alles. In hoe we ons leven inrichten, hoe we omgaan met ziekte en lijden, zelfs hoe we omgaan met de dood. Nou, ik kan jullie vertellen: er is nog nooit iemand in leven gebleven door positief te denken. Uiteindelijk gaan we allemaal dood. Het is een feit. Net zoals het een feit is dat mensen ziek worden of op een andere manier een lijdensweg moeten gaan. We zijn mensen, geen god. Het leven is ons gegeven, we hebben het niet zelf gecreëerd. En we hebben over het algemeen vrij weinig te zeggen over het kwaad dat ons geschied. Eerlijk is eerlijk.. iedere keer als ik dat echt tot me door laat dringen word ik weer bang. Dan voel ik mijn onmacht. Mijn kleinheid. Hoe kwetsbaar ik ben. En dan moet ik steeds weer mijn ogen richten en mijn voeten zetten op dat wat groter is dan ik. 

Voor mij is dat God. Niet zomaar eentje. Maar een God die zo met ons begaan was, dat hij mens werd, net als wij. Hij zocht ons op IN het lijden. In ons donker, mijn donker. Sterker nog, hij is zelfs dieper afgedaald dan ik bedenken kan.. naar een donkerte waar géén bodem meer was. Zodat wij in dit leven weer bodem kunnen vinden. We mogen ons afzetten op Hem. Hij draagt. Hij is onze grond. Merk je daar niks van..? Misschien moet je jezelf dan eerst nog wat dieper laten vallen. Enneh.. zorg ervoor dat je het niet alleen hoeft te doen. Zoek mensen op. Mensen die met jou in jouw donkerte willen zijn en je kunnen helpen om grond te vinden. Niet door je op te peppen met mooie woorden, maar door simpelweg bij je te zijn en met je mee te gaan.

Makkelijker gezegd dan gedaan? Zeker. Ik strijd hier ook iedere dag weer mee. Geen grap. Ik probeer elke keer opnieuw om zelf god te zijn, de touwtjes in handen te krijgen - geloof zelfs vaak dat het me prima lukt! - en twijfel steeds weer aan Gods goedheid en aanwezigheid, vooral op de momenten dat het leven tegen zit. Ik ben altijd bang dat ik tekort kom en dat hij me uiteindelijk laat vallen. Bang dat ik nooit het licht zal zien of er niet eindeloos in kan blijven. Bang dat mensen op me afknappen als ik weer aankom met mijn donkerte, mijn negativiteit, en dan alleen over te blijven. Bang. Bang. Bang. Een eeuwig gevecht. Nou, aangenaam. Hier sta ik dan. Als kind van het donker. Niet in staat om uit mezelf enig licht te creëren of hoopvol te zijn. En toch.. 

Ik ben een heel hoopvol mens!! 

Het klinkt na dit verhaal misschien een beetje ongeloofwaardig? Mooi zo. Dat is het ook. Er leeft namelijk een Hoop in mij die groter is dan al mijn twijfels en uitzichtloosheid bij elkaar. Een positiviteit en Levenskracht die ik zelf niet kan creëren of vasthouden. Het IS. HIJ is. En het enige wat ik kan doen, moet doen, is me steeds opnieuw overgeven.. Vaak begint dat door alleen maar te zeggen: “Ik wil mij niet overgeven.. ik durf het niet. Ik vertrouw U niet. Ik wil het zelf kunnen”. En dan te vallen.. en vallen.. tot mijn voeten de Grond raken. Om vervolgens mijn ogen open te doen, waardoor ik de lichtpuntjes kan gaan zien die er zijn in het donker van mijn wereld. Zo kan ik steeds opnieuw ontdekken dat hij er IS, vaak juist door mensen heen! Dan kan ik in Hem aarden en leven zoals ik in de oorsprong bedoeld ben: als kind van het Licht. Niet omdat ik. Maar omdat HIJ. 

Dit geeft mij de moed om door te gaan. Iedere dag weer. En oke.. het maakt het leven bij momenten ook lichter. Zeker. Maar dat is een bijkomstigheid. Een mooie bonus. Niet iets wat ik uit mezelf kan nastreven, maar wat ik kado krijg. Laatst hoorde ik een dominee zeggen: “Je kunt het Licht pas echt goed zien als al het kunstlicht uit is”. We hebben véél te veel kunstlicht in deze wereld. Durf het eens uit te doen. Ga eens in het donker zitten. Zoek elkaar op en laat je vinden door het Licht van de wereld. Dat is namelijk een Licht dat nooit meer dooft.

“Het licht schijnt in de duisternis en de duisternis heeft het niet in haar macht gekregen.”

(Joh 1: 5)

Ik geloof dat de lichtpuntjes die er nu zijn eens zullen doorbreken tot het volle Licht. Kijk eens naar de goedheid die nu al zichtbaar is - midden in alles wat kapot is - en besef je dan dat het nog maar een schijntje is van het Goede dat ons te wachten staat. Eerlijk gezegd kan ik me er niks bij voorstellen hoe dat zal zijn. Dus dan komt het aan op geloven. Jezus op zijn woord geloven dat het daar voor altijd gedaan is met de pijn en het verdriet dat hier nog heerst. Dan is het eeuwig Goed. En tot die tijd hebben we te dealen met de realiteit van het donker, waarin we elkaar hard nodig hebben. Laten we proberen er voor elkaar te zijn door naast de ander te zitten, te luisteren, elkaars gevoel te erkennen, soms praktisch te helpen, te verdwalen én samen de Grond te zoeken die ons allemaal draagt. Zodat het Licht meer en meer zichtbaar zal worden en wij door elkaar heen nu al Troost mogen ervaren.. tot aan die dag.

Aline

Psychosociaal Therapeut

bij Therapiepraktijk Onderweg